Początki siatkówki to rok 1896. Do chwili obecnej stworzona przez Wiliama Morgana gra przeszła wiele zmian, chyba najwięcej spośród gier zespołowych. Zmianie ulegały zasady liczenia punktów, ilości odbić piłki , wysokość siatki i liczba zawodników na boisku. W 1915 roku podniesiono wysokość siatki do obowiązującej do dziś. Wtedy też uległa zmianie technika odbić piłki – błędem stało się przetrzymywanie piłki w rękach. Zawodnik nie mógł już odbić piłki 2 lub 3 razy kolejno...
Rok 1918 przyniósł ustalenie liczby graczy na 6 osób. Przyjęto zasadę 3 odbić piłki przez zespół oraz zezwolono na blokowanie przeciwnika. Te zmiany wpłynęły na technikę i taktykę – to już nie była zwykła „przebijanka” piłki. Odbicia musiały być czyste i ukierunkowane. Od 1922 roku zawodnik będący w drugiej linii nie mógł atakować piłki. Od 1925 roku wprowadzono zasadę 2 punktowej przewagi potrzebnej do zwycięstwa. W latach czterdziestych eksperymentowano z określeniem czasu gry, ostatecznie nie wprowadzono zmian. W 1947 roku powstała Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej. Pozwoliło to na ujednolicenie przepisów gry , gdyż do tej pory inne stosowano na kontynencie amerykańskim a inne w Europie. Ustalono wymiary boisk i wysokość siatki na takie jak obecnie. Lata 1948-51 przyniosły kolejne duże zmiany rzutujące na technikę i taktykę gry. Równoczesne dotknięcie piłki przez 2 graczy potraktowane zostało jako jedno odbicie. W 1949 roku wprowadzono możliwość rozegrania piłki przez zawodnika znajdującego się w drugiej linii. Umożliwiło to atakowanie piłki przez wszystkich zawodników będących w pierwszej linii. W 1951 roku umożliwiono atakowanie zawodnikom będącym w drugiej linii oraz przełożenie rąk przy blokowaniu. Rok 1958 przyniósł ogromną zmianę w sposobie przyjęcia piłki.
Czesi jako pierwsi wprowadzili przyjęcie piłki sposobem dolnym. Do tej pory piłka przyjmowana była na palce.To wymagało doskonałej techniki , szczególnie po mocnym ataku lub zagrywce siłowej „hakiem”. Dziesięć lat później wprowadzono antenki oraz możliwość 3 odbić piłki po bloku. Od 1984 roku nie można było blokować zagrywki , wcześniej rzadko ale stosowano takie zagranie. Na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles w 1984 roku zawodnicy Brazylii zastosowali zagrywkę z wyskoku. Do 1988 roku drużyna zdobywała punkt tylko przy własnej zagrywce. Akcje wygrane po zagrywce przeciwnika nie dawały punktu tylko możliwość zagrywania.
Zmiany dokonano w 5 partii w której każda akcja kończyła się punktem a set piąty ostatecznie kończyło zdobycie 17 punktu. Takiej właśnie sytuacji doświadczyłem jako trener w finałowym meczu MP kadetów w 1992 roku. Na tablicy był wynik 2:2 w setach i w piątym secie po 16 , jedna akcja decydowała o tytule Mistrza Polski. Niestety to nie mój zespół wygrał. To był ostatni rok istnienia tego przepisu, od kolejnego w 5 secie do zwycięstwa potrzebna była 2 punktowa przewaga. W 1994 roku powrócono do zasady dającej możliwość odbicia piłki każdą częścią ciała. Strefa wykonania zagrywki została wydłużona do całej szerokości boiska (poprzednio wyznaczony był 3 metrowy sektor za I strefą).
Przestało być błędem podwójne odbicie piłki „pierwszej”. Od 1998 roku punktowano każdą akcję we wszystkich setach. Ustalono granicę punktów na 25 i 15 w tie-breaku z zachowaniem 2 punktowej przewagi. Taka punktacja obowiązuje do dnia dzisiejszego. Również w 1998 roku wprowadzono zawodnika Libero. Na początku odbierano grę takiego zawodnika w innej koszulce i tylko w drugiej linii z dużymi obawami. Obecnie nie wyobrażamy sobie gry bez libero. Do 1999 roku net przy zagrywce uznawany był za błąd. Po zmianie przepisu przestał nim być i tak jest do chwili obecnej.
W 2008 roku przy 14 osobowym składzie mogło być 2 zawodników Libero a od 2013 roku górna granica dla 2 libero to 12 osobowy skład. Zmiany w przepisach gry miały ogromny wpływ na technikę i taktykę gry. Wprowadzenie „czwartego „do pierwszej linii umożliwiło atak praktycznie z każdej strefy boiska. Doszło do ścisłej specjalizacji na poszczególnych pozycjach. Wszechstronne wyszkolenie techniczne straciło na swojej wartości. Zyskało indywidualne wyszkolenie dostosowane do pozycji zawodnika na boisku. Jak widać siatkówka od zwykłej „przebijanki” przeszła ogromne zmiany aż do takiej jaką obserwujemy ostatnio. Możemy spodziewać się , że w naszej dynamicznie rozwijającej się dyscyplinie zajdzie jeszcze sporo zmian w przepisach gry. Nowe przepisy wymuszą dostosowanie do nich techniki i taktyki.
Koordynator Wojewódzki
Siatkarskich Ośrodków Szkolnych
Grzegorz Wierzbowicz
