Punktem wyjścia relacji trener – zawodnik jest zbudowanie poczucia wzajemnego szacunku. Szacunku w stosunku do różnic w poglądach, charakterach i zainteresowaniach, do tego, co jest nasze wspólne i do tego, co indywidualne. Nieodłącznym elementem, który na to wpływa i buduje siłę relacji jest rozmowa. Nie zdawkowa wymiana zdań czy bieżących informacji, lecz rzeczywista komunikacja, z prawem do wyrażania przez każdego z członków zespołu swojej własnej opinii na dany temat, z nieraniącą nikogo dyskusją i argumentacją. By móc rozmawiać w taki sposób, potrzebne jest zaufanie. Trzeba mieć świadomość, że nie zdobywa się go z dnia na dzień – zaufanie budujemy, tak więc potrzebujemy do tego czasu. Czasu na mówienie, czasu na pytanie, lecz przede wszystkim czasu na słuchanie – aktywne słuchanie. Czym ono jest? To przede wszystkim otwarcie się na rozmówcę oraz pełna akceptacja jego emocji. Drogi trenerze, daj sobie czas na rozmowę z zawodnikiem. Odłóż wszystkie inne zajęcia na później, autentycznie zainteresuj się tym, co on do ciebie mówi. Poświęć jemu całą swoją uwagę, utrzymuj kontakt wzrokowy, zachęcaj pytaniami do rozwinięcia tematu, nie przerywaj i nie komentuj, bądź cierpliwy i upewnij się czy go dobrze zrozumiałeś. Słuchaj jego tak, jak sam chciałbyś być wysłuchany przychodząc do najważniejszej dla ciebie osoby ze swoim największym problemem. Twoje aktywne słuchanie wzbudzi w podopiecznym zaufanie i większą otwartość, a tobie pozwoli lepiej zrozumieć jego punkt widzenia. Podczas spotkań, rozmów podsumowujących trening, mecz staraj się usiąść z grupą w zamkniętym kole, na tym samym poziomie (to symbolizuje równość w zespole). Rzeczowo przedstaw statystyki, także jeśli są uwagi krytyczne, ale zawsze zakończ pozytywami skierowanymi do wszystkich zawodników. Wszyscy z nich czekają na twoje dobre słowo. Jako autorytet twoje słowa mają moc (leczą lub kaleczą).  Z czasem zawodnicy sami będą konstruować pozytywne wypowiedzi na swój temat, ale przykład pozytywnych uwag idzie od trenera. Zawsze zawodnicy chcą iść do szatni z podniesioną głową, dobrą energią, nawet mimo przegranej lub gorszego treningu. Powstaje wtedy przestrzeń do zastosowania w waszej relacji elementów coachingowych.

W pierwszym etapie pracy z podopiecznymi stosujemy mentoring, czyli określanie działań, udzielanie informacji zwrotnej i chwalenie podopiecznych na podstawie autorytetu i doświadczenia trenera. Z czasem przechodzimy do mentorocoachingu, czyli wprowadzamy dodatkowo samoocenę zawodnika, który uczy się określać swoje mocne strony i obszar do rozwoju. Trzeci etap pracy mentalnej związany jest z czystym coachingiem, pracy na zasobach zawodnika, gdzie podopieczny bierze pełną odpowiedzialność (wolność wyboru) za swoje postawy i decyzje, a trener tylko i aż towarzyszy temu procesowi.

Czym charakteryzuje się relacja coachingowa i na co warto zwracać największą uwagę?

Jest kilka podstawowych warunków, o które należy zadbać w tego typu rozmowie. Ich uniwersalność powoduje, że sprawdzają się zarówno w relacji dorosły - dorosły, jak i w relacji dorosły – dziecko np. Trener - Zawodnik

1. Aktywnie słuchaj

Słuchanie to pierwszy i najważniejszy punkt relacji coachingowej – zarówno przed jej rozpoczęciem, jak i w trakcie trwania całej rozmowy. Nieumiejętność słuchania, to jedna z największych barier w kontaktach międzyludzkich (aktywnego słuchania można nauczyć się). Nie pozwól więc, by stworzyła barierę między tobą i twoim zawodnikiem. Słuchaj ze zrozumieniem, podsumowuj wypowiedzi zawodnika, zwróć uwagę nie tylko na treść wypowiedzi, lecz także na to, jak podopieczny zachowuje się w trakcie mówienia: jak zmienia się jego postawa, gesty, ton głosu i wyraz twarzy. Jakie towarzyszą jemu emocje. Pamiętaj, że mówimy nie tylko ustami. Kiedy zauważysz, że podopieczny przeżywa bardziej dany fragment swojej opowieści, delikatnie dopytaj go, co ważnego w tym dla niego było, poproś, żeby rozwinął temat. W tym momencie tak ważne jest zaufanie i szacunek oraz pewność zawodnika, że jesteś przy nim, że jego nie ocenisz lecz wesprzesz, pomożesz zrozumieć, poukładać, znaleźć rozwiązanie.

2. Zadawaj mądre pytania

Znacznie wartościowsza będzie twoja pomoc w samodzielnym znalezieniu przez zawodnika rozwiązań niż podawanie jemu gotowych instrukcji – nawet, jeśli byłyby najlepsze ze wszystkich dostępnych. Dając gotowe rozwiązanie pomagasz może doraźnie rozwiązać problem, długofalowo uczysz jednak zawodnika, że sam by sobie z tym nie poradził (pierwszy krok do bezradności). Zamiast tego, zadawaj jemu pytania. Najlepiej, by były to pytania otwarte, które zachęcają do dłuższej wypowiedzi, głębszego wejścia w temat, uzyskania większej liczby informacji. To pytania rozpoczynające się od: Co? Jak? Kiedy? Gdzie? Kto? Jaki? Po co? W jakim celu? Pytania rozpoczynające się od Dlaczego?, to też pytania otwarte, unikaj jednak konstrukcji pytań ze słowem „dlaczego”. Często powodują one poczucie zagrożenia, onieśmielenia, potrzebę obrony lub usprawiedliwiania się, co zdecydowanie nie tworzy atmosfery otwartości.

Przykłady:

Zamiast dawać rady i rozwiązania, jak: „Powiem Ci, co powinieneś teraz zrobić.”, „Najlepiej zrób to tak…”, zapytaj zawodnika: „Co w związku z tym zrobisz?, „Jaki masz pomysł na rozwiązanie tej sytuacji?”.

3. Stwórzcie razem mapę sytuacji

Poprzez odpowiednie zadawanie pytań odtworzysz obraz rzeczywistości zawodnika (najczęściej inny niż twój). Pamiętaj, że każdy z nas postrzega rzeczywistość inaczej, nie ma lepszych i gorszych map rzeczywistości, nie chodzi też o to, byś narzucił zawodnikowi swój obraz lecz po prostu zrozumiał jego sposób postrzegania. Przecież każdy jest inny. Unikaj roztrząsania przez zawodnika jednego aspektu sprawy i przerzucania winy na innych, to do niczego nie prowadzi. Poszukajcie wspólnie obszarów, na które zawodnik ma wpływ, w którym może coś zmienić. Sprawdź, co w tej całej sytuacji jest dla niego najważniejsze.

Przydatne pytania:

„Co się stało?”

„Jak się wtedy czułeś?”

„Jak chciałbyś, żeby było?”,

„Co w tej sytuacji było dla Ciebie najważniejsze?”

„Co w tej sytuacji było dla Ciebie najtrudniejsze?”

„Co w przyszłości mógłbyś zrobić inaczej?”

„W jaki sposób możesz się zachować, gdy taka sytuacja znów się pojawi?”

„Czego możesz się z tego nauczyć?”

4. Pomóż zawodnikowi sprecyzować jego cel

Możecie się skupić na tym, co twój zawodnik chce osiągnąć, co chce zmienić i po co. Jak chciałby, żeby było. Zapytaj też, jak będzie się czuł, gdy już to osiągnie, co będzie w tym wyjątkowego. Pozwól jemu poczuć oczami wyobraźni, że już osiągnęła swój cel. Wykorzystaj jego naturalną umiejętność przeniesienia się w sferę wyobraźni i marzeń.

Przydatne pytania:

„Czego pragniesz w tej sytuacji?”

„Czego chcesz zamiast tego co jest teraz?”

„O czym marzysz?”

„Czego doświadczasz jak o tym myślisz?”

„Jak się dowiesz, że osiągnąłeś swój cel?”

„Co pomoże Ci w osiągnięciu Twojego celu?”

„Wyobraź sobie, że już osiągnąłeś swój cel – jak się teraz czujesz?”

„Co jest dla Ciebie w tym ważne?”

5. Przeanalizuj różne opcje rozwiązań – niech propozycje wyjdą od zawodnika

To dobry moment, by poszukać możliwości dojścia do realizacji założonego celu. Wykorzystaj kreatywność zawodnika i zachęć go do wymyślania przeróżnych sposobów, tak, jakby wszystkie dały się rzeczywiście zrealizować. Pobudź naturalną spontaniczność i chęć zabawy swojego podopiecznego. Spiszcie lub zapamiętajcie przynajmniej kilka opcji działania.

Przydatne pytania:

„Co jeszcze mógłbyś zrobić?”

„Co jeszcze w tym temacie?”

„A gdyby nie było żadnych ograniczeń?”

„Jaki masz jeszcze pomysł?”

6. Zachęć zawodnika do podjęcia decyzji co do dalszych działań

Z otrzymanej listy czas wybrać opcję, od której zawodnik zacznie realizację swojego celu. Odpowiedzialność za działanie, to wolność wyboru drogi przez Twojego podopiecznego. Potrzeba tylko i aż Twojej akceptacji i wsparcia.

Przydatne pytania:

„Które z podanych rozwiązań najbardziej Cię przekonuje?”

„Co jest w nim takiego, że czujesz, że to dobry kierunek działania?”

„Co w takim razie teraz zrobisz?”

„Kiedy to zrobisz?”

„W jaki sposób?”

Dzięki tym pytaniom od wyjściowego problemu dochodzimy do konkretnego rozwiązania i działania, równocześnie wzmacniając w zawodniku  poczucie zaradności i odpowiedzialności za siebie.

7. Wzmacniaj zawodnika

Pozytywne wzmocnienia budują pozytywne zachowania, nie szczędź więc zawodnikowi pochwał za dobry pomysł, za dojrzałe podejście do trudnego tematu, za każdy mały krok ku jego samodzielności. Zwracaj uwagę, jak ważne jest dla ciebie zaufanie, którym cię obdarzył, że cieszysz się z rozmów, które ze sobą prowadzicie, że wierzysz, że sobie poradzi. Czy potrafisz wyrazić swoje pozytywne emocje do zawodnika?

8.  Bądź naturalny, prawdziwy i energetyczny

         Każdy trening, mecz ma swoją energię. Zespół pozyskuje energię z poszczególnych członków i przede wszystkim trenera. Trener czasami potrzebuje być aktorem. Aktorem rozumianym jako ekspresja pozytywnych emocji. Pokaż wyjątkowo mocno, że jesteś razem ze swoim zespołem. Pokaż poprzez gesty i mimikę swoje zaangażowanie. Uśmiechnij się, graj razem ze swoimi zawodnikami J Jesteś lustrem dla swojego zespołu J

Relacja coachingowa działa w dwie strony: Trenera i Zawodnika. Wpływa na rozwój wszystkich zaangażowanych stron procesu. Przynosi efekty wychowawcze, radość wspólnego przekraczania własnych ograniczeń, poszerza horyzonty myślowe, wpływa na jakość życia wszystkich członków zespołu. Same dobre rzeczy, które mogą stać się czymś naturalnym w funkcjonowaniu Twojego zespołu. Wystarczy spróbować i poprzez działanie sprawdzić skuteczność tego narzędzia pracy z drugim człowiekiem.

Początkowo możesz mieć wrażenie nienaturalności waszych rozmów coachingowych, nowych zachowań lecz to całkiem normalne. Gdy uczymy się nowej umiejętności potrzebujemy praktyki, by poczuć się z nią swobodnie. Jednak jeśli chcesz by zawodnik ufał Tobie, Ty również sobie zaufaj. Nie poddawaj się, próbuj, pogłębiaj swoje umiejętności trenera-coacha. Gdy zobaczysz, jak Twoi zawodnicy stają się coraz bardziej samodzielni, pewni swojej wartości, a równocześnie otwarci w relacji z Tobą, będziesz wiedział, że było warto.

Prowadzenie zespołu nie jest prostym równaniem matematycznym, w którym dwa plus dwa równa się cztery. W trenerstwie pojawiają się mnożenia, dzielenia, całki i różniczki. Nie ma prostych zasad i odpowiedzi pasujących do każdej sytuacji. Pytajmy więc i słuchajmy naszych podopiecznych – pamiętajmy tylko, by słuchać ich tak naprawdę. W chwili, gdy zostajesz świadomym swoich mocnych stron i stron do rozwoju trenerem, stajesz wobec jednego z najtrudniejszych i zarazem najpiękniejszych zadań w swoim życiu - towarzyszenia zawodnikowi na drodze jego rozwoju. Trener, pragnący świadomie uczestniczyć w procesie wychowawczym, dba o poszerzanie i wzmacnianie własnych kompetencji (jest otwarty na nową wiedzę i nowe zachowania). W naszym coraz bardziej złożonym społeczeństwie trenerzy stają przed większą ilością wyzwań niż kiedykolwiek wcześniej. Dlatego metody wsparcia proponowane zespołowi muszą ulec zmianie, aby w adekwatny sposób wspierać te głębokie przemiany i sprostać nowym wyzwaniom. Każda zmiana na początku boli, a potem staje się czymś naturalnym i właściwym. Gdy coś nie działa, zastosuj coś nowego, spróbuj inaczej, a gdy już zadziała masz wiele satysfakcji i radości ze zmiany J

Nie daję Wam gotowych odpowiedzi i rozwiązań, bo zabrałbym Wam satysfakcję samorozwoju i nie ma takich gotowców J. Wszystko co dotyczy budowania zespołu jest elastyczne i w stałym procesie zmiany. Jednak wierzę w Waszą otwartość, chęć rozwoju i pozytywne nastawienie. Jak to wszystko ogarnąć? J Małymi krokami do przodu J Sprawdzaj wiedzę w działaniu…spróbuj J

Zawodnicy są często lustrem postawy i zachowań swojego trenera. Bądź naturalny i prawdziwy oraz zawsze pozytywny i szukający wspólnie z zawodnikiem rozwiązań (rozwiązania zawsze istnieją, chodź czasami nie zawsze je dostrzegamy J).

W razie pytań, opinii proszę o kontakt:

Tel. 502 637 275 email: coachingsportowy@wp.pl

                                                        Pozdrawiam J

                                                        Przemek Pieczyński